معرفی کتاب خواجه عبدالله انصاری

تألیف: عبدالغفور روان فرهادی
ترجمه ی: مجدالدّین کیوانی
   خواجه عبدالله انصاری را بیشتر به مناجات های پُرشور و عارفانه اش می شناسیم. غافل از اینکه خواجه، نه فقط عارفی شیفته بلکه، محدّث، واعظ و مدرس بوده است. کتاب حاضر، خواجه عبدالله انصاری را در کلیت و تمامیت او معرفی می کند؛ که او مترجم، مفسر، معلّم اخلاق و شاعری ادیب، بالاتر از همه، عارفی خداجوی بوده است که مدام چون مرغ حق، بانک عاشقانه سر می دهد و الهی، الهی کنان، رضا و قرب خدا را می طلبد.
    کتاب در شرح مختصری از زندگی عبدالله انصاری هروی؛ تبار خواجه را با 9 نسل، به ابوایوّب خالد ابن زیاد الخزرجی النّجار الأزدی عنوان می کند. همین طور در صفحه ی 3 آمده است: " نام خانوادگی او، مشتق است از انصار(یاران)، شهروندانِ مسلمانِ یثرب، بعدها موسوم به مدینه، که کریمانه به پیامبر و پیروان مکیِّ وی، (مهاجران) کمک کردند تا در سال 622م و ده سال پس از آن در محل جدید استقرار یابند"

در بخش درآمد کتاب می خوانیم: " عبدالله انصاری هروی نویسنده ای بزرگ به شمار می رود، ولی با وجود این، تقریباً، هیچگاه چیزی ننوشت. بیشتر آثار او که در دسترس ماست، مبتنی بر یادداشت های طلّاب و نوآموزان مجلس درس اوست؛ یادداشت هایی که انصاری به ندرت آنها را بازبینی یا تنقیح می کرد؛ از جمله منازل السائرین را.
   در پاره ای موارد اثری مانند کشف الأسرار، تفسیر یا شرح قرآن، به دست عالمی بسط و تفصیل یافته است؛ در موارد دیگر، کتابی مانند طبقات الصوفیه به صورتِ یادداشت های درسی خام و ناپرداخته ای باقی مانده است. انصاری بیشتر معلّمی بود که سخن می گفت تا مؤلفی که می نوشت. "ص 20.
   مؤلف کتاب، دانشمند و ادیبی افغانی است که از شهرتی جهانی برخوردار بوده و از شخصیّت های فرهنگی و برجسته ی معاصر افغانستان،به شمار می رود.
از آنجایی که آب دریا را گر نتوان کشید/ هم به قدر تشنگی باید چشید؛ گزیده ای از جملات گهربار پیر هرات:

***گزیده هایی از مقولات و اندرزها :

1-ایمان ما از راه سمع است به حیلتِ عقل.

به قبول و تسلیم است، نه به تأویل و تصرف.

گر دل گوید که چرا؟ گویی من امر را سرافکنده ام.

اگر عقل گوید که چون؟ جواب ده که من بنده ام.

ظاهر قبول کن و باطن بسپار- هر چه محدّث است بگذار.

و طریق سلف دست بمدار. ص 110.

(امر را سرافکنده ام= مطیع امر و فرمان خدایم)

2-هر دیده که از دنیا پُر شد، صفت عقبی در وی نگنجد.

و هر دیده که صفت عقبی در وی قرار گرفت، آن دیده از جمال احدیت بی نصیب ماند. ص 112.

***رباعی:

چشمی دارم همه پُر از صورتِ دوست

با دیده مرا خوشست تا دوست دروست

از دیده و دوست فرق کردن نه نکوست

یا اوست به جای دیده یا دیده خود اوست. ص 115.


***مناجات:

الهی، از سه چیز که دارم، در یکی نگاه کن!

اوّل سجودی که جز ترا از دل نخاست.

دیگر تصدیقی که هرچه گفتی، گفتم که راست.

س[ه] دیگر، چون باد کرم خاست، دل و جان جز ترا نخواست.ص 126.

هرچه گفتی، گفتم که راست. (= گفتم که، هر چه گفتی راست است