به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، «سؤال» همواره در ذهن انسان وجود داشته است و پرسش‌گری پدیده‌ای است که پیشرفت دانش بشری را به‌همراه داشته است. پویایی جامعه در گرو پرسش‌های حقیقت‌طلبانه و پاسخ‌های خردورزانه است. پاسخ‌گویی صبورانه دربرابر سؤال‌های دینی جوانان، ضمن افزایش اطلاعات آنها می‌تواند زمینۀ شبهه‌ها را نیز از بین ببرد.

در هفتادوچهارمین دفتر از مجموعه پرسش‌ها و پاسخ‌های دانشجویی که ویژۀ تاریخ و سیرۀ حضرت امام رضا علیه‌السلام منتشر شده است به ۸۴ پرسش از زندگی حضرت پاسخ داده شده می‌شود. این کتاب در شش فصل تدوین شده است: فصل اول «شخصیت امام رضا (علیه‌السلام)»، فصل دوم «سیرت امام رضا (علیه‌السلام)»، فصل سوم «باورها از نگاه امام رضا (علیه‌السلام)»، فصل چهارم «رفتارها از نگاه امام رضا (علیه‌السلام)»، فصل پنجم «احکام از نگاه امام رضا (علیه‌السلام)» و فصل ششم «پیام‌های امام رضا (علیه‌السلام)». در فصل نخست با موضوعات مختلفی ازجمله ولادت، کنیه، علت و شیوۀ شهادت و روزشمار زندگی حضرت آشنا می‌شویم. فصل دوم به موضوعاتی همچون معاشرت کریمانه، جایگاه علمی، اُنس با قرآن و راز پذیرش ولایتعهدی می‌پردازد. در فصل سوم، توحید، نبوت، عدل، امامت، جایگاه عترت، وقت ظهور و... بیان می‌شود. توکل، یادگیری معارف، ملاک ارزش‌گذاری و نیکی به والدین ازجمله موضوعاتی است که در فصل چهارم به آنها پرداخته می‌شود. حلال و حرام الهی، حکمت نماز، چرایی وضو، حکمت حج و احکام دیگر نیز موضوعات فصل پنجم را شامل می‌شود. فصل ششم نیز به پیام‌های حضرت اشاره دارد.

در صفحۀ ۳۷ کتاب با موضوع معاشرت کریمانه چنین آمده است:

حضرت رضا علیه‌السلام در برخورد با دیگران چه سبکی داشتند؟ از اخلاق کریمانۀ آن بزرگوار یاد کنید.

نوع برخورد و معاشرت پسندیدۀ امام به‌گونه‌ای بود که بدون استثنا، در دل‌های مردم نفوذ فراوان داشتند. همواره متبسم و خوش‌رو بودند و می‌فرمودند: «عیسی علیه‌السلام می‌گریست و می‌خندید؛ ولیکن یحیی علیه‌السلام می‌گریست و نمی‌خندید. سیرۀ عیسی علیه‌السلام نیکوتر است».

امام در معاشرت نیکو، سرآمد و مثال‌زدنی بودند. ابراهیم‌بن‌عباس می‌گفت: «امام رضا علیه‌السلام با سخن هرگز به هیچ‌کس جفا نکرد و کلام کسی را نبرید تا مگر شخص از گفتن بازایستد. حاجتی را که می‌توانست برآورده سازد، رد نمی‌کرد. پاهایش را دراز نمی‌کرد و هرگز روبه‌روی کسی که نشسته بود، تکیه نمی‌داد و هیچ‌کس از غلامان و خادمان خود را دشنام نمی‌داد. هرگز آب دهان بر زمین نمی‌افکند و در خنده‌اش قهقهه نمی‌زد؛ بلکه تبسم می‌نمود».

این کتاب در ادارۀ مشاوره و پاسخ پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه تهیه و تنظیم شده و محقق ارجمند حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر پورامینی مسئولیت پاسخ‌دهی به سؤال‌های این اثر را برعهده داشته و دفتر نشر معارف در سال ۱۳۹۷ آن را منتشر کرده است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، سخنان بزرگان بهترین توشه برای زندگی دنیوی و اخروی است. ناب‌ترین حکمت‌ها را می‌توان در کلام پیشوایان دینی یافت. بهره‌گیری از میراث معنوی که از اهل بیت علیهم‌السلام برای ما به یادگار مانده است، ضامن سعادت انسان‌هاست.

خفقان حاکم در دوران امام هادی علیه‌السلام، محدودیت‌هایی را نسبت به آن امام و شیعیان حضرت به‌همراه داشت و سبب شد احادیث کمتری از آن حضرت در مقایسه با سایر امامان در دست آیندگان باشد. در عین حال، احادیثی که از آن حضرت به ما رسیده است، گنجینه‌ای غنی از معارف الهی محسوب می‌شود.

کتاب حاضر سیزدهمین کتاب از سلسله کتاب‌های راه زندگی است که به ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه‌السلام اختصاص دارد. بنای نویسنده در این اثر، گزینش احادیثی کوتاه و اغلب اخلاقی و کاربردی بوده است تا هم به‌خاطرسپردن آنها آسان‌تر باشد و هم حجم کتاب زیاد نشود. این احادیث در چهل موضوع دسته‌بندی شده‌اند. تعدادی از موضوعات احادیث برگزیدۀ کتاب حکمت‌های نقوی از این قرار است: بازار دنیا، گوهر اطاعت از خدا، زیان خودپسندی، تربیت نفس، اخلاق عملی، انتقاد پذیری، معیار سنجش مردم، در آستانۀ مرگ و آخرت‌گرایی.

در ص 26 و 27 کتاب ذیل عنوان «خوبی، جواب خوبی» آمده است:

«هر کس دوستی و نظر خود را برای تو هزینه کند، تو هم فرمانبرداری خود را برای او خرج نما» (تحف‌العقول، ص 483). در مَثَل‌ها آمده است: برای کسی بمیر که برایت تب کند. یعنی میزان تلاش و خدمت و گذشت و فداکاری انسان نسبت به دیگری، باید متناسب با محبت و صداقت او باشد. اگر کسی منافقانه اظهار دوستی کند، نباید ساده‌لوحی کرد و اسرار خود را به او گفت و با او طرح دوستی ریخت. سعدی می‌گوید: «دنیا خوش است و مال عزیز است و تن شریف * لیکن رفیق، بر همه چیزی مقدم است». البته رفیقی که همدل و صادق و خیرخواه باشد. مفهوم سخن امام هادی علیه‌السلام این است که اگر کسی هم نسبت به تو محبت و مهرورزی داشت، هم فکر و نظر خود را دربارۀ تو و به سود تو به کار گرفت و با تو همفکر و همدل بود، قدر این دوستی را بدان، تو هم در خدمت و اطاعت او باش و با او در ستیز و مخالفت وارد مشو.

حجت‌الاسلام والمسلمین جواد محدثی، نویسندۀ کتاب، متولد سال 1331 شهرستان سراب و از چهره‌های فرهنگی حوزوی محسوب می‌شود که آثار متعددی از ایشان منتشر شده است مانند آشنایی با اسوه‌ها، آشنایی با علوم قرآن، اخلاق معاشرت، فرهنگ عاشورا و تاریخ سیاسی ائمه. مؤسسۀ به‌نشر این اثر استاد را برای نخستین بار در سال 1390 در 92 صفحه منتشر کرد که تا سال 1398 به چاپ چهارم رسیده است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور،  زوایای پنهان بی‌شماری در زندگی امامزادگان سلام‌الله علیهم اجمعین وجود دارد که ناشی از شرایط سیاسی و اجتماعی دورانی است که در آن می‌زیسته‌اند. چنانچه این دوران به‌درستی تبیین شود، ازطرفی معرفت جامعه را به حقایق و منزلت آن بزرگواران افزایش می‌دهد و از طرف دیگر، ابعاد نوینی از تاریخ زندگانی ائمۀ اطهار علیهم‌السلام را آشکار می‌کند. زندگانی احمدبن‌موسی علیه‌السلام یکی از آنهاست.

این کتاب از مجموعه کتاب‌های «از ایران چه می‌دانم؟» است که زندگی و زمانۀ حضرت شاهچراغ علیه‌السلام را براساس منابع متعدد بررسی کرده است. کتاب حاضر در پنج فصل با عناوین «فارس در پیوند با اسلام»، «زندگی و زمانۀ احمدبن‌موسی علیه‌السلام پیش از ورود به ایران»، «امامت در میان فرزندان امام موسی کاظم علیه‌السلام»، «هجرت امامزادگان به ایران» و «آرامگاه احمدبن‌موسی علیه‌السلام در شیراز» تدوین شده است. فصل نخست، به موضوعات ایرانیانِ یکتاپرست، سلمان فارسی و گزینش اسلام و گسترش اسلام در ایران می‌پردازد. نسب و فضائل احمدبن‌موسی علیه‌السلام و قیام ابوالسرایا ازجمله موضوعات فصل دوم کتاب است. فصل سوم به موضوعاتی از این دست اشاره دارد: علل جانبداری از امامت احمدبن‌موسی علیه‌السلام و ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام. در فصل بعدی علل هجرت احمدبن‌موسی علیه‌السلام به ایران، جغرافیای تاریخی فارس، قیام احمدبن‌موسی علیه‌السلام و برادرانش و... شرح داده شده است. موضوعات مدفن و تاریخ آرامگاه احمدبن‌موسی علیه‌السلام مباحث آخرین فصل کتاب را به خود اختصاص داده است.

در صفحۀ ۴۸ کتاب با عنوان علل هجرت احمدبن‌موسی علیه‌السلام به ایران چنین آمده است:

در اواخر قرن دوم و آغاز قرن سوم دلیل مهمی که می‌توان برای مهاجرت سادات و امامزادگان به ایران برشمرد، ورود امام رضا علیه‌السلام به ایران و ماجرای ولیعهدی در سال ۲۰۱ ق است. در میان سال‌های پس از ورود امام رضا علیه‌السلام به ایران تا شهادت ایشان، ما شاهد ورود سادات و امامزادگانی هستیم که از راه‌های مختلف و به شوق دیدن امام رضا علیه‌السلام به ایران مهاجرت کردند.

جلیل عرفان‌منش، نویسندۀ کتاب، متولد سال ۱۳۳۹ در شیراز و دارای مدرک دکتری پژوهش هنر است. نگارش فیلم‌نامه سینمایی روز موعود، سریال آفتاب و زمین، مستند داستانی روایت انقلاب، انیمیشن سینمایی پا به پای آفتاب و تألیف کتاب‌های با امام رضا علیه‌السلام از مدینه تا مرو و کوروش و بازیابی هویت ملی بخشی از فعالیت‌های وی به‌شمار می‌رود. کتاب «مهاجران موسوی» وی در هفتمین جشنوارۀ کتاب سال رضوی حائز رتبۀ دوم شد. کتاب شاهچراغ علیه‌السلام را دفتر پژوهش‌های فرهنگی در ۱۰۰ صفحه در سال ۱۳۹۲ منتشر و در سال ۱۳۹۸ تجدید چاپ کرده است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، عباسیان با کینه‌توزی علیه اهل بیت علیهم‌السلام، عرصه را هر روز بر آنان تنگ‌تر کرده و با زندان، تبعید و تحت مراقبت‌قراردادن امامان تلاش کردند تشنگان زلال دانش و بینش را از دریای بی‌کران وجود آنان دور نگاه دارند. دوران ۳۳ سالۀ امامت امام هادی علیه‌السلام شاهد تلاش‌های گسترده و مبارزات خستگی‌ناپذیر ایشان در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است.

کتاب حاضر که پژوهشی در زندگانی و سیرۀ امام هادی علیه‌السلام است در هفت فصل نوشته شده است. فصل اول با عنوان «روزنه‌ای به‌سوی آفتاب» به ولادت، شهادت، القاب، خانواده و زندگی حضرت می‌پردازد. «ویژگی‌های اخلاقی» عنوان فصل دوم کتاب است که خصوصیت‌های گوناگون امام مانند عبادت، دانش، مهربانی، بردباری و... را شرح می‌دهد. فصل سوم «مبارزات فرهنگی امام هادی (علیه‌السلام)» نام دارد که از مبارزه با گروه‌های منحرف عقیدتی تا بسترسازی فرهنگ انتظار را شامل می‌شود. نام فصل بعدی «مبارزات سیاسی امام هادی (علیه‌السلام)» نام دارد که ضمن تشریح اوضاع سیاسی ـ اجتماعی عصر حضرت (مانند اوضاع داخلی دولت عباسی و پیدایش نهضت علویان)، شیوه‌های مبارزاتی حضرت را در زیرسؤال‌بردن مشروعیت حکومت عباسیان، مبارزه با فقیهان درباری، نفوذ عاطفی در برخی درباریان و تقویت پایگاه‌های مردمی بیان می‌کند. در فصل پنجم که «تبعید امام هادی (علیه‌السلام)» است به چالش‌های فراروی عباسیان، تبعید امام، واکنش مردم، توطئه‌ها علیه حضرت، قتل متوکل و... پرداخته شده است. «شهادت امام هادی (علیه‌السلام)» عنوان فصل ششم کتاب است که به موضوعات مختلفی ازجمله جنایت عباسیان در شهادت حضرت، بازتاب شهادت امام، مراسم تشییع و خاک‌سپاری و زیارت‌نامۀ امام هادی می‌پردازد. در فصل پایانی کتاب که «گلبرگی از آفتاب» نام‌گذاری شده است گزیده‌ای از سخنان و سیره و کرامات حضرت مانند جایگاه اطاعت از خدا، انتقادپذیری، برداشت نیکو از نعمت‌ها، عزم و اراده، نتیجۀ صلۀ رحم، خیرخواهی، پیش‌گویی و... آمده است.

«بالاخره در نبرد بین امام هادی علیه‌السلام و خلفایی که در زمان ایشان بودند، آن کس که ظاهراً و باطناً پیروز شد، حضرت هادی علیه‌السلام بود؛ این باید در همۀ بیانات و اظهارات ما مورد نظر باشد». این بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی است که کتاب با آن شروع می‌شود.

در صفحۀ ۱۴۱ کتاب در قسمت خیرخواهی که به سیرۀ حضرت می‌پردازد آمده است:

مردی برای امام هادی علیه‌السلام کاری انجام داده بود و قرار بود به ازای آن، چهارصد درهم از امام دریافت کند. به دوست خود گفته بود: «دویست درهم از این پول را پارچه‌ای می‌خرم و دویست درهم باقی‌مانده را خرما می‌خرم تا از آن شراب درست کنم». دوستش می‌گوید: «من با شنیدن این سخن از او روی برگرداندم». در این هنگام، امام هادی علیه‌السلام رسید و درحالی‌که خشمگین بود، از مرکبش پیاده شد و فرمود: «مقبل، به اندرونی برو و چهارصد درهم بیاور و به ملعون بده و به او بگو این حق توست؛ با دویست درهم آن، پارچه بخر و برای تصمیمی که درباره باقی‌مانده آن گرفته‌ای، از خدا بترس».

مقبل می‌گوید: «من پول‌ها را به او دادم و پیام امام را به وی رساندم. او گریست و گفت: به خدا سوگند که هیچ‌گاه شراب ننوشیده‌ام و سرور تو این را می‌داند». بدین‌گونه، امام شخصی را از ارتکاب گناه بازداشت.

این کتاب را حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالفضل هادی‌منش پژوهشگر علوم دینی به رشتۀ تحریر درآورده و انتشارات بهار دل‌ها چاپ نخست آن را در سال ۱۳۹۲ در ۱۵۸ صفحه روانۀ بازار نشر کرده است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور، سفر امام رضا علیه‌السلام به ایران از مهم‌ترین رخدادهای تاریخ کشور به‌شمار می‌رود. مأمون که پس از رویارویی با برادرش امین، جانشین هارون‌الرشید شد، با طراحی اهدافی هم‌سو با سیاست‌های خود از امام برای حضور در خراسان دعوت کرد. امام از پذیرش این دعوت اهدافی را دنبال می‌کردند که افشای سیاست‌های مأمون، برقراری پیوند با ایرانیان متمایل به تشیع، تبدیل خراسان به کانون تشیع و معرفی مبانی شیعه با استفاده از فرصت ولیعهدی ازجملۀ آنها بود. این کتاب به تشریح شرایط ایران در دورۀ خلافت عباسی و اتفاقات حضور امام در ایران می‌پردازد.

کتاب پنج فصل دارد. فصل اول با عنوان «ایران در دورۀ نخستین خلافت عباسی» از خلافت هارون‌الرشید تا خلاصه‌ای از وضعیت راه‌ها و جاده‌ها در زمان عباسیان را شرح می‌دهد. «اوضاع خراسان در آستانۀ ورود امام رضا علیه‌السلام به ایران» نام فصل دوم کتاب است که به اهمیت منطقۀ خراسان، نگاهی کوتاه به مشکلات هارون تا رسیدن به قدرت، برخورد نظامی امین و مأمون و نتایج آن و... می‌پردازد. فصل سوم «خلافت مأمون و قیام‌های علویان» نام دارد و به موضوعاتی همچون خلافت مأمون، قیام‌های علویان، موضع امام رضا علیه‌السلام در مقابل قیام‌های علویان و اقدامات مأمون برای رهایی از مشکلات اشاره دارد. در فصل چهارم با عنوان «ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام و بازتاب حضور ایشان در ایران» به انگیزه‌های مأمون از ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام، نتایج پذیرش ولایتعهدی امام رضا علیه‌السلام، مناظره با دانشمندان ادیان مختلف، بازتاب حضور امام رضا علیه‌السلام در ایران و گسترش تشیع در خراسان و... پرداخته می‌شود. در «سیرۀ تربیتی، اخلاقی و عملی امام رضا علیه‌السلام» که فصل پنج و پایانی کتاب است موضوعات مختلفی از جمله توجه به نماز از منظر امام رضا علیه‌السلام، عبادت امام در زندان، دعا از منظر امام و ثواب زیارت امام توضیح داده می‌شود.

در ادامه با بخشی از متنِ اثر برگرفته از صفحۀ ۱۲۸ کتاب آشنا می‌شویم:

آن چیزی که بیش از هر عامل دیگر روح تشنۀ ایرانی را به سوی اسلام کشید، عدالت و مساوات اسلامی است. تودۀ مردم ایران از ظلم و ستم ساسانیان به ستوه آمده بودند و از زندگی طبقاتی به‌شدت رنج می‌بردند، تا اینکه گمشدۀ خویش را در اسلام بازیافتند.

ایرانیان نخستین‌باز علی علیه‌السلام را در حالی دیدند که اشک از دیدگان فرو می‌بارید و با اسیران فُرس همدردی می‌نمود. همین که اسیران ایرانی (موالی) وارد مدینه شدند، عمر اراده کرد که زنان آنها را بفروشند و مردان آنها را به بردگی گیرند. اما در این میان، امیر مؤمنان علیه‌السلام سخن پیامبر را بازگفت: بزرگان هر قوم را گرامی دارید، هرچند مخالف شما باشند. مردم ایران گرامی و محترم هستند و خود تسلیم شده رو به ما آورده‌اند و به‌رغبت در اسلام وارد شده‌اند.

آقای سید حسین حر مؤلف این کتاب از نویسندگانی است که سابقۀ تألیف آثاری در حوزه‌های علوم قرآنی و حدیثی و سیرۀ اهل بیت علیهم‌السلام، به‌ویژه امام رضا علیه‌السلام، را داشته است. کتاب «امام رضا علیه‌السلام و ایران» را دفتر نشر معارف در ۲۲۳ صفحه در بهار ۱۳۹۰ منتشر کرده است.